Wszyscy znamy smoki z bajek naszego dzieciństwa: bezlitosne skrzydlate bestie zionące ogniem, porywające dziewice i gustujące w baraninie. Krwiożercze gadziny, których zgładzenie przez szlachetnego rycerza rozwiązuje wszystkie problemy i definitywnie kończy opowieść.
A jeśli to nie jest cała prawda? Jeśli bywają smoki nieśmiałe, samotne, osierocone, pełne kompleksów, niezaradne i zagubione w otaczającym je świecie? Takie, które pozostają wiecznymi dziećmi, starymi kawalerami lub zgorzkniałymi mizantropami mającymi za jedyne towarzystwo trofea łowieckie i wspomnienia minionych lat. Smoki zakochane w muzyce, współczujące, rozmyślające o rzeczach ostatecznych, i głodne… prawdziwej sztuki.
I wreszcie: co, jeśli są warte współczucia… a jednak wciąż pozostają potworami? I czy smok nie tkwi przypadkiem w każdym z nas?
Smoki wyobraźni Pawła Wakuły odpowiadają na te pytania, podczas nieśpiesznej podróży pociągiem, w rytm stukających kół i przemijających za oknem krajobrazów. Niech was jednak nie zwiedzie ta sielanka – jak mówi jeden z bohaterów Pukis Aitvaras: Ta książka może was zmienić…
Utwór ma budowę szkatułkową, opowieść ramowa opowiada o podróży pociągiem i kontaktach z przygodnymi pasażerami w przedziale, tekst wewnętrzny stanowi cytację kolejowej lektury, cyklu opowiadań o smokach, jedenastu antropomorficznych smoczych sylwetek i losów.
Całość jest stylizowana na wczesną nowelę fantastyczną, z archaizowanym zarówno stylem narracji, jak i światem przedstawionym wewnętrznych opowieści, sposobem przenikania się rzeczywistości z nierzeczywistością. Kojarzyć się może z takimi autorami jak Perzyński czy nastrojem Tuwimowskiej dwutomowej antologii tego gatunku (1952),przez utrzymanie w staroświeckiej rekwizytorni i mieszczańskim klimacie.
Stosownie do konwencji jaką wybrał autor teksty zawierają elementy mroku i grozy, podane jednak z dystansem, bez współczesnej brutalności, a zwłaszcza dosłowności.
Profesor Joanna Papuzińska
